beton-dokumu-sicak-hava
Okuma Süresi 4 dakika
Paylaş:

Beton Dökümü: Sıcak Havada Beton Hakkında Her Şey

Beton dökümü sırasında ortam sıcaklığının önemi büyüktür. Sıcak havada beton dökülürken alınması gereken önlemler göz ardı edilirse beton dayanımı negatif etkilenir. Betonun sertleşmesi kimyasal bir reaksiyondur ve bu reaksiyon hızı sıcaklıkla artar. Yüksek sıcaklıklarda hızlı hidratasyon nispeten yüksek erken dayanım verir. Ancak açıkta kalan betonun yüzeyinden buharlaşma hızı da artacağından, uzun vadeli dayanım ve dayanıklılık genellikle azalır. Bu nedenle beton dökümünde ortam sıcaklığına dikkat edilmeli, yazımızda sunduğumuz önlemler dikkate alınmalıdır.

Sıcak Havanın Betona Etkisi Nedir?

TS 1248 (Betonun hazırlanması, dökümü ve bakım kuralları – Anormal hava şartlarında) standardına göre sıcak hava; art arda üç günlük hava sıcaklığı ortalamasının 30ºC’ın üzerinde olması durumunu ifade eder. Sıcak hava, betonun kalitesini ve özelliklerini olumsuz yönde etkiler. Karıştırma, yerleştirme ve kür işleminde problemler ortaya çıkar.

Bu problemlerin çoğunluğu, hidratasyon hızının artması ve taze beton karışımındaki suyun buharlaşma hızının artması ile ilişkilidir. Çimento hidratasyon ısısı, ortam ve beton sıcaklığına, çimento bileşimi ve inceliğine, bağlayıcı özellikteki mineral katkıların ve diğer kimyasal katkıların kullanımına bağlıdır. Yerleştirme esnasındaki beton sıcaklığı, beton priz hızına, dayanıma, dayanıklılığına ve plastik rötre çatlağı, ısıl çatlağı ve kuruma rötresi oluşumuna etki eder.

Sıcak havada dökülen betonun erken dayanımı normal havada dökülen betona göre daha yüksek olur. Ancak, bu durumda 28 günlük ve daha ileri yaşlardaki dayanım daha düşük olur.

Beton döküldükten sonraki 24 saatlik kür işlemi 38ºC’ın gerçekleştirilmiş ise, deney numunesinin TS EN 12390-2’ye göre tayin edilen 28 günlük basınç dayanımı, standart şartlar altında küre tabi tutulan betonun 28 günlük dayanımından %10 ila %15 daha azdır. Beton numunelerin erken yaşta kuruması durumunda, 28 günlük dayanımlar daha da düşer. Bundan dolayı, sıcak havalarda deney numunelerinin uygun küre tabi tutulması çok daha önemlidir.

Uygun malzemeler ve karışım oranlarının seçimi ile, yüksek sıcaklıklardaki beton performansının kontrolü için önlemler alınmadığında, beton sıcaklığındaki artış aşağıda belirtilen olumsuz etkilere yol açar.

  • Verilen çökme değerini elde etmek için gereken su miktarı, betonun hazırlanması ile şantiyede kalıba dökülmesi arasında geçen süreye bağlı olarak artar. Sıcaklığa bağlı olarak su ihtiyacı ve çökme değerindeki değişimi Şekil 1’de görebilirsiniz.
Şekil 1: Beton sıcaklığına bağlı olarak kıvam (çökme değeri)’deki ve su ihtiyacındaki değişim
  • Bağlayıcı malzemenin aynı oranda arttırılmaması durumunda su miktarının arttırılması; priz alma süresini, dayanımı ve dayanıklılığı düşürür.
  • Çökme (kıvam) kaybı ilk karıştırma işleminden daha sonra ortaya çıkar ve taşıma ile yerleştirme işlemlerinde zorluklara yol açar.
  • Kurak iklim şartlarında plastik rötre çatlaklarının oluşma ihtimali artar. Çatlak oluşumu sonucunda dayanıklılık azalır.
  • Betonun sürüklenmiş hava muhtevasının kontrol edilmesinde zorluklar oluşur.
  • Kütle betonlarında beton iç kısmı ile dış kısmı arasında sıcaklık farkını yükselten yüksek hidratasyon hızı ve iç kısımlarda sıcaklık artışı meydana gelir. Bu sıcaklık farkı ısıl çatlaklara sebep olabilir.
  • Farklı hidratasyon hızları veya farklı su-bağlayıcı oranı nedeniyle, soğuk derz veya renk farklılıkları gibi yüzey görünüş bozuklukları oluşur.

Sıcak Havada Betonun Hazırlanması, Dökümü ve Bakımı Nasıl Olmalıdır?

Hava sıcaklığına bağlı olarak betonun yapımı, dökümü, bakımı, korunması ve kalıba yerleştirme süreçleri TS EN 206 beton standardı, TS EN 206’in uygulanmasına yönelik tamamlayıcı standart olan TS 13515 ve TS 1248 standartlarına göre yönetilmelidir.

Olumsuz etkilerinin önlenmesi için herhangi bir tedbir alınmayan durumlarda, taze betonun sıcaklığı 35°C’ın aşmamalıdır (TS 13515).

Şantiyede alınan beton numuneleri kalıptan çıkarılıncaya kadar 1 gün süreyle sıcak hava etkilerinden korunacak ve su kayıpları önlenecek şekilde kapalı ortamda muhafaza edilmeli ve mümkünse en fazla 25°C’de bekletilmelidir.

Sıcak Havada Beton Dökümü: Alınacak Önlemler Nelerdir?

Sıcak havada beton dökümünde uygulanacak işlemler, yüksek beton sıcaklıklarına, düşük bağıl neme ve yüksek rüzgâr hızına, yapının tipine, kullanılan malzemelerin özelliklerine bağlı olarak seçilir. Uygun malzemelerin belirlenerek temini, karıştırma, yerleştirme, koruma, kür ve deneylerle ilgili işlemler detaylı bir şekilde önceden planlanmalıdır. Sıcak havada dökülecek betonun dayanım artışını sağlamak için çimento dozajının artırılması yerine uygun mineral katkı veya düşük hidratasyon ısılı çimento ve uygun kimyasal katkıların kullanımı daha doğru bir seçimdir. Beton karışım bileşenlerinin ısısı, taze beton sıcaklığını doğrudan etkileyeceği için bu malzemelerin kontrolü önemlidir.

  • Kullanılan çimento sıcaklığı betona katıldığı anda herhangi bir tedbir alınmayan durumlarda 80 °C’yi aşmamalıdır. 
  • Karma suyu mümkün olduğunca düşük sıcaklıkta kullanılmalıdır.
  • Betonda en büyük hacme sahip olan agreganın sıcaklığı da önemlidir. Agregayı güneş ışınlarının direkt eskisinden korumak veya su püskürterek sıcaklığı düşürmek gerekir.

Aşırı sıcak ve kuru havalarda beton dökümünden kaçınılmalı ve serin saatlerde döküm tercih edilmelidir (gece veya sabah erken saatler gibi). Beton dökümünden önce doğrudan güneş ışıkları etkisinde olan kalıplar ve donatılar hızlı bir şekilde ısınır, taze betonun temas edeceği bu elemanlar döküm öncesinde su püskürtme gibi uygulamalar ile soğuması sağlanmalıdır. Kuru ahşap kalıp su kaybını arttıracağından tercih edilmemelidir. Transmikserlerin beyaza boyanması ya da ısı izolasyonun yapılması faydalı olabilir. Döküm yerine ulaşan beton bekletilmemelidir. Uzun süre bekletilmesinden ve karıştırma süresinin uzamasından kaçınılmalıdır.

Hava sıcaklığı ve hızlı buharlaşma nedeni ile betona ilave su eklenmemelidir. İlave su beton dayanımını olumsuz etkiler.  Taze beton içerisinde su kaybının hızlanması plastik rötre çatlaklarına neden olduğundan beton yüzeyi sürekli nemli tutulmalıdır. Beton dökümünden sonra özellikle ilk saatlerde ve ilk iki gün kürleme koşulları çok önemlidir. Fazla suyun betona zararı hakkında bilgi edinmek istiyorsanız bu yazımıza göz atabilirsiniz.

Yaz aylarında beton kür süresi en az bir hafta olmalıdır. Doğru kürleme ile beton yüzeyinden ani su kaybı önlenebilir.  Beton yüzeyi sürekli olarak kontrol edilmeli ve kürleme işleminin sıklığı suyun buharlaşma hızına bağlı olarak belirlenmelidir. Beton yüzeyi telis bezi, kimyasal kür uygulamaları ile de sürekli nemli tutulabilir. Zamanında ve uygun aralıklarla derzlerin bırakılması ve/veya donatı miktarının arttırılması rötre çatlak boyutunu sınırlandırmak ve en aza indirgemek için etkili bir yöntemdir. Rötre çatlağı oluşumunu önlemek hakkında daha fazla bilgi için tıklayın.

Sıcak Havada Beton Dökümüne Neden Dikkat Edilmelidir?

Sıcak havalarda beton dökümünde oluşması muhtemel problemleri tamamen önlemek için yapılacak işlemler ve alınacak tedbirleri aşağıdaki gibi özetleyebiliriz:

  • Sıcak hava şartlarında daha önce uygulanarak yeterli olduğu kayıt altına alınmış beton malzemeleri ve karışım oranlarının kullanımı,
  • Taze beton sıcaklığının azaltılması ve kontrol edilmesi,
  • Hızlı yerleşme ve kolay sıkışma imkân veren beton kıvamının kullanımı,
  • Betonun taşınması, yerleştirilmesi, sıkıştırılması ve yüzey tesviyenin en kısa sürede yapılması,
  • Gece veya gündüz beton dökümünün uygun hava şartlarına göre planlanması,
  • Yerleştirme ve kür işlemi süresince betonun rutubet kaybına karşı korunması,
  • Sıcak havada beton dökümüne başlanmadan önce karşılıklı görüşme yoluyla iş planı hazırlanması.

Kullanılan Kaynaklar:

Yazar: Fulya Gülen Şahin

Beton; çimento, agrega (çakıl,kum, mıcır vb.), su ve bazı katkı maddelerinin karıştırılarak oluşturulduğu bir yapı malzemesidir. Başlangıçta plastik ve akıcı kıvamda olan …

İnşaat ve yapı malzemeleri sektörü, hayatımızın birçok alanında karşımıza çıkan ve her anlamda etkileşimde bulunan malzemelerle dolu. Ancak çimento, bu geniş yelpazede …