Soğuk havada beton dökümü dikkat edilmesi gereken bir süreçtir. TS 1248 Anormal Hava Şartlarında Betonun Hazırlanması, Dökümü ve Bakımı Kuralları standardında göre ‘Soğuk Hava’; beton dökümü sırasında, ortalama sıcaklığın art arda üç gün süre ile + 5°C’nin altına düştüğü durumdur. ‘Soğuk Havada Beton Dökümü Betona Nasıl Etki Eder’ adlı içeriğimize göz atabilirsiniz.
Günlük ortalama hava sıcaklığı, bir gece yarısından bir sonraki gece yarısına kadar geçen süre içerisindeki en düşük ve en yüksek hava sıcaklıklarının ortalaması alınarak hesaplanır. Yerine yerleştirilmiş olan taze beton, yukarıda tanımlanan soğuk hava koşullarına tamamen uymayan koşullarda da -örneğin gündüzleri hava sıcaklığının yeterince yüksek ancak geceleri 0°C’den az olduğu koşullarda da- olumsuz etkilenir. Bu gibi sıcaklık farklılıklarına, kıştan ilkbahara veya sonbahardan kışa geçiş dönemlerinde rastlanır. Daha detaylı bilgi almak için ‘Soğuk Havada Beton Dökümü: Dikkat Edilmesi Gerekenler’ içeriğimize buradan ulaşabilirsiniz.
Standartlara Göre Soğuk Havada Betonun Dökümü, Hazırlanması ve Bakımı Nasıl Olmalıdır?
Ancak yeterli bir bakım sonucu betonda hasar oluşumu engellenebilir. Soğuk havada beton üretiminde süreç her adımda kontrol edilmeli ve priz esnasında oluşabilecek donma önlenmelidir. Bu süreç TS EN 206, TS 13515 ve TS 1248 standartlarına göre yönetilmelidir.
TS 13515 Standardında; Betonun çimento dozajı 240 kg/m3’den daha düşükse veya düşük hidratasyon ısılı çimento kullanıldığı durumlarda beton yerleştirme sıcaklığı 10 °C altına düşmemelidir.
TS EN 206 Standardında ise; Taze beton sıcaklığı teslim anında 5°C’tan daha düşük olmamalıdır. Bu sıcaklıktan farklı en düşük veya en yüksek taze beton sıcaklığı gerekliliği bulunan durumlarda, sıcaklıklar izin verilen toleranslarla birlikte belirtilmelidir. Taze betonun teslimden önceki ısıtma veya soğutma işlemine ait herhangi bir gereklilik imalatçı ve kullanıcının ortak kararıyla belirlenmelidir.
Şu an ülkemizde aktif olarak TS 13515’deki durum kullanılmaktadır.
TS 1248 Standardına göre Soğuk Havada Beton Dökümü Nasıl Olmalı?
Ortalama sıcaklığın + 5 ºC’tan az olduğu zamanlarda, betonun yerleştirme sıcaklığı Çizelge 1’de belirtilen değerlerden az olmamalı ve betonun, bu sıcaklıklarda beton cinsine bağlı olarak Çizelge 2’de gösterilen sürece korunması sağlanmalıdır.
Çizelge 1, normal beton için uygulanır. Hafif beton, normal betona göre sıcaklık düşmesine karşı daha dirençli olduğu için bu sıcaklıklar daha da düşebilir.
TS EN 12390-2 Standardında Betondan Alınan Deney Numuneleri
Kalıp içerisinde -16 saatten az, 3 günden daha fazla olmamak üzere- yeterli sertliğe ulaşıncaya kadar, şoktan, titreşimden ve kurumadan korunarak, (20±5)°C sıcaklıktaki ortamda tutulmalıdır. Numune alımı işi yapan tüm firmalar bu standarda tabidir.
Soğuk Havada Beton Dökümü: Sıcaklık Farkının Betona Etkisi
Özellikle soğuk havalarda beton yüzey sıcaklığı ile iç sıcaklığı arasında büyük fark oluşur. Yüksek sıcaklık farkı betonda iç gerilmelere ve dolayısıyla çatlaklara neden olur. Bu nedenle sıcaklık farkının 20 °C’nun üzerinde olmaması önerilir. Bu durum bazı teknik şartnamelerde, özel projelerde karşımıza çıkabilir. Betonu soğuk hava koşullarından korumak için kullanılan koruyucu malzemeler kademeli bir şekilde kaldırılmalıdır. Çünkü, sıcaklık farkının aşırı değişimi betonda ciddi hasarlara neden olabilir. Aynı dikkat sıcak havada beton dökümünde de verilmelidir. Sıcak havada beton dökümü hakkında daha fazla bilgi için tıklayın.
Beton Sıcaklığının Hesaplanması:
Soğuk hava koşullarında üretilecek taze betonun sıcaklığının hesaplanabilmesi için aşağıdaki formül kullanılmaktadır.
Denklem 1. Soğuk hava koşullarında üretilecek betonun sıcaklığının hesaplanması
Bu denklemde,
| T | = | Beton karışımının sıcaklığı, |
| Tcem | = | Çimentonun sıcaklığı, |
| Tfa | = | İnce agreganın sıcaklığı, |
| Tca | = | İri agreganın sıcaklığı, |
| Tw | = | Suyun sıcaklığı, |
| Wcem | = | Çimentonun ağırlığı, |
| Wfa | = | İnce agreganın kuru ağırlığı, |
| Wca | = | İri agreganın kuru ağırlığı, |
| Wrfa | = | İnce agregadaki suyun ağırlığı, |
| Wrca | = | İri agregadaki suyun ağırlığı, |
| Ww | = | Karışıma katılacak su miktarının ağırlığı, |
| 0.22 | = | Kuru malzeme için kabul edilen özgül ısı değeridir. |
Soğuk Havada Beton Taşıma Esnasında Kaybedilen Sıcaklık Ne Kadardır?
Taze betonun bir saatlik taşınması sırasında yaklaşık sıcaklık düşüşü aşağıdaki bağıntılardan hesaplanabilir.
- Transmikser ile taşımada: T = 0,25 (tr – ta)
- Kapalı damperli kamyon ile taşımada: T = 0,10 (tr – ta)
- Açık damperli kamyon ile taşımada: T = 0,20 (tr – ta)
tr: Taşıma anında beton sıcaklığı (°C)
ta: Hava sıcaklığı (°C) dır.
Örnek; 5 °C hava sıcaklığının olduğu durumda 20 °C beton sıcaklığı isteniyorsa;
T= 0,25 (20 – 5)
T= 3,75 °C (1 saat süren taşımada kaybedilecek sıcaklık)
Bu nedenle örnekteki beton min. 23,75 °C sıcaklıkta üretilmelidir.
Soğuk Havada Beton Dökümüne Neden Dikkat Edilmelidir?
Normal hava şartlarında dökülen betonda olduğu gibi, soğuk hava şartlarında dökülen betonda da gerekli dayanım ve dayanıklılık sağlanmalıdır. Yazımızda, soğuk havada beton dökümünde gerekli en az sıcaklığın sağlanmasıyla ve beton koruma süreleriyle ilgili tedbirleri teknik olarak açıkladık. Aşağıda özet olarak sıraladığımız önlemler alındığı takdirde uzun ömürlü ve dayanımı yüksek beton dökümü gerçekleştirebilirsiniz.
- Yeterli seviyede dayanım artışını sağlamak amacıyla gerekli beton koruma süreleri göz önüne alınmalı,
- Taze betonu yerleştirdikten sonra, dondan koruma ve bu süre içinde gerekli en az sıcaklığın sağlanmasıyla ilgili tedbirler önceden planlanmalı,
- Betonun genç yaşta dondan göreceği hasara karşı korunabilmesi için, uygun bir kür uygulanmalı,
- Don olayları başlamadan önce, bu tedbirlerle ilgili malzeme ve donanım hazır olmalıdır.
Kullanılan Kaynaklar:
