Karayolu güvenliğini arttırma amacı ile yolcular ve diğer yol kullanıcılarını korumak, yoldan çıkan taşıtları güvenli şekilde yolda tutmak için güvenlik bariyerleri kullanılır. Genellikle çelik, halat ve beton yapı malzemesi kullanılarak imal edilen bariyerler yol kenarında veya refüjde bulunur. İhtiyaç duyulan performansa göre tasarımı yapılır. Bu performans sınıfları ve gerekleri TS EN 1317-2 standardında tanımlanmıştır [3].
Bu yazımızda, güvenlik bariyerlerin önemine, yolcu ve diğer yol kullanıcılarının can güvenliği göz önüne alınarak motosiklet trafiği, yol çalışmaları, akıllı trafik uygulamalarında sabit ve hareketli beton bariyer kullanım avantajlarına yer vereceğiz. Konu hakkında daha fazla bilgi için Beton Güvenlik Bariyerleri Performans Sınıfları adlı yazımıza ulaşabilirsiniz.
Motosiklet Trafiğine Hizmet Veren Yollarda Beton Güvenlik Bariyerleri ve Trafik Güvenliğindeki Önemi
Bariyere çarpmalı motosiklet kazalarının görüldüğü yerlerin başında, korkuluklu sert virajlar ve yüksek hız limitli duble yollar gelmektedir. 2012 yılı İngiltere’de bariyere çarpmalı kaza verileri incelendiğinde, bariyere çarpan bir motosikletlinin yaşamını kaybetme ihtimalinin otomobil yolcularına oranla 7 kat daha fazla olduğu gözlemlenmiştir [5].
Tablo 1’de verilen 2015 yılında yapılan TÜİK, Karayolları Trafik Kaza İstatistiklerine göre ölümlü ve yaralanmalı toplam kaza sayısının %16’sı motosiklet kazası olmasına rağmen, ölümlerin %28,7’si, yaralıların % 30,7’si bu kazalarda meydana gelmiştir. Bu sonuçlar, motosiklet kazalarının şiddet derecesinin yüksekliğini göstermektedir.
TÜİK 2015 sonuçlarına göre trafikte, yaklaşık 20 milyon araç bulunmaktadır. Bunun, %15’i (3 milyona yakın) motosiklettir (Şekil 1). Bununla birlikte, %10’u motosiklet olmak üzere her yıl yaklaşık 900 bin araç trafiğe katılmaktadır. Bu veriler de, motosiklet kazalarının olasılık derecesinin git gide arttığını gösterir.
Beton bariyerler, motosiklet trafiğine hizmet veren yollar için dikme, çıkıntı, keskin kenar, uçlarının olmaması, pürüzsüz ve sürekli düz yüzeye sahip olması, motosikletlinin altından geçme probleminin olmaması, çarpışma anında darbenin geniş alana yayılmasından dolayı çelik bariyerlere oranla daha güvenlidir.
Motosikletliler açısından beton ve çelik bariyerler aşağıda kıyaslamıştır:
Çelik bariyerler:
- Ülkemizde en yaygın olarak kullanılan W bariyer tipidir.
- Kayan motosikletli çelik bariyerin altından geçebilir ve dikmelere çarpabilir.
- Dik pozisyonda çarpan motosikletli dikmelerin üstüne düşebilir.
- Ülkemiz gerçekleri de hesaba katıldığında tehlikesi tartışılmaz.
- Bu sebeplerden ötürü birçok ölümlü kaza yaşanmaktadır.
Beton bariyerler:
- Sürekli yüzey bulunur.
- Bariyerin altından geçme problemi yoktur.
- Çıkıntılar, keskin kenarlar ve uçlar yoktur.
- Çarpışma anında darbe geniş alana yayılır.
- Rijit bir sistem olduğu için darbe emilimi düşüktür.
- Dik açılı çarpışmalarda tehlikelidir.
Tek Yönlü Araç Trafiğinde Hareketli Beton Bariyerlerin Trafik Güvenliğindeki Önemi Nedir?
Avrupa’da tek yönlü araç trafiğinin yoğun olduğu saatlerde, araç trafiği yoğun olan yönün şerit sayısını arttırarak, diğer yönün şerit sayısını düşürerek, trafik yoğunluğunu azaltma çalışmaları hareketli beton bariyerlerle sağlanmaktadır (Şekil 2.a, Şekil 2.b).
Yol Çalışmalarında Hareketli Beton Bariyerlerin Trafik Güvenliğindeki Önemi Nedir?
Ülkemizde bakım, tamir, yeniden imalat gibi yol çalışmalarında, çalışmanın yapılacağı bölüm ya da çalışmadan kaynaklı tek yönün gidiş-dönüş ikiye bölünmesi genellikle trafik konileri ile yapılmaktadır (Şekil 3).
Avrupa’da yol bakım, imalat işlemleri esnasında hareketli beton bariyerler ile hem çalışan hem de taşıt ve yolcu güvenliği sağlanmaktadır (Şekil 4).
Bakım Sıklığı ve Maliyeti Açısından Beton Bariyerlerin Avantajı Nedir?
Bariyerlerde uygulama sonrası bakım oldukça önemlidir. Kazalarda hasar alma oranlarına göre bakımlar yapılır ve bunun içinde ekstra maliyetler ve işçilikler söz konusudur. Belçika Liege bölgesinde 7km’lik bir yolda çelik otokorkuluklar yerine beton otokorkuluk yapılmıştır. Bu dönemde yapılan bakımlara ait istatistikler Şekil 5’te gösterilmektedir.
Güvenlik bariyeri olarak beton bariyer kullanımı bakım sıklığı, bakım bedeli, ömrü ve kaza bedeli ele alındığında diğer malzemeler (çelik, çelik halat, ahşap) ile üretilen bariyer kullanımına göre daha güvenli ve avantajlıdır.
Şekil 6’da gösterilen Endonezya Bali Adası’nda bulunan karayolu, beton bariyerler ile trafik güvenliğinin sağlanması acısından iyi bir örnektir.
Beton Bariyerlerin Trafik Güvenliğindeki Önemi Nedir?
Yazımızda motosiklet trafiğine de hizmet veren yollarda dikkat edilmesi gereken hususlar, yol çalışmalarında (bakım, tamir, yeniden imalat gibi) çalışan güvenliği ve akıllı trafik uygulamalarında beton bariyerler konularında çalışmalara yer verdik. Gelişmiş ülkeler karayolu güvenliğinde beton bariyerleri tercih etmektedir. Özellikle, karayolu trafik güvenliği açısından kritik kesim olan orta refüjlerde beton bariyer seçimi yapılmaktadır.
Kaynaklar
- Derin E., Atahan A. O., Gülen Şahin F., Bülbül E. TS EN 1317-2’YE Göre Güvenlik Bariyerleri İçin Performans Sınıfları ve Deney Yöntemlerinin İncelenmesi, Beton 2017 Hazır Beton Kongresi, 2017.
- Kadıoğlu H. Beton Otokorkulukların Kullanılması, Beton Otokorkuluklar ve Karayolu Güvenliği Çalıştayı, 2014.
- TS EN 1317-2 Yol güvenlik sistemleri – Bölüm 2: Taşıt Parapetleri Dâhil Güvenlik Bariyerleri İçin Performans Sınıfları, Çarpma Deneyi Kabul Kriterleri ve Deney Yöntemleri, 2011.
- Atahan A. O. “Yolkenar Güvenliğine Giriş ve Beton Otokorkulukların Genel Tanımı”, Beton Otokorkuluklar ve Karayolu Güvenliği Çalıştayı, 2014.
- Erginbaş C. “Motorsikletler ve Beton Otokorkuluklar” Beton Otokorkuluklar ve Karayolu Güvenliği Çalıştayı, 2014.
- TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu, Karayolu Kaza İstatistikleri, 2015.
- TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu, Karayolu Araç Dağılım Yüzdeleri, 2015.
- Kadıoğlu H. Beton-Çelik Otokorkuluk Karşılaştırması, Beton Otokorkuluklar ve Karayolu Güvenliği Çalıştayı, 2014.
