biyocesitlilik-nedir-biyocesitliligin-onemi-ve-tehdit-eden-faktorler
Okuma Süresi 5 dakika
Paylaş:

Biyoçeşitlilik Nedir? Biyoçeşitliliğin Önemi ve Tehdit Eden Faktörler

Biyoçeşitlilik türler içerisindeki ve ait oldukları ekosistemler arasındaki tüm yaşam çeşitliliğini ifade eder. Bu sebeple biyoçeşitlilik, dünya için büyük öneme sahiptir. Çeşitliliği korumak adına düzenlenen Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi (CBD), dünya çapında ülkelerin biyolojik çeşitliliklerini korumak ve sürdürülebilir hale getirmek için çeşitli çalışmalar içerir. “Biyoçeşitlilik nedir?” konusu kadar, biyoçeşitliliğin önemi ve biyoçeşitliliği etkileyen faktörler de merak edilen konular arasında yer almaktadır. 

biyocesitlilik-nedir

Biyoçeşitlilik Nedir?

Biyoçeşitlilik, dünyada yaşayan milyarlarca benzersiz canlı organizmayı ve aralarındaki etkileşimi ifade eder. Bunun yanı sıra biyoçeşitlilik, tüm ekosistemde yer alan canlı çeşitliliğini belirtmek için kullanılan bir kavramdır.

“Biyoçeşitlilik nedir?” sorusuna cevap vermek için belirli bir bölgedeki türlerin, ekolojik olayların ve ekosistemlerin oluşturduğu bütüncül yapıya bakmak son derece önemlidir. Bu yapı içerisindeki farklılıklar, Dünya üzerindeki tüm yaşam formlarını kapsamaktadır. Bu yaşam formları arasında bitkiler, hayvanlar, bakteriler ve insanlar da yer alır.

Biyolojik çeşitlilik olarak da bilinen biyoçeşitlilik, birbiriyle yakından ilişkili 4 temel bileşenden oluşur. Bu temel bileşenler, birbirleriyle yakın ilişki içerisindedir ve birbiriyle karıştırılır. Biyoçeşitliliği oluşturan 4 temel bileşen şu şekilde sıralanabilir:

  1. Tür Çeşitliliği
  2. Genetik Çeşitlilik
  3. Ekosistem Çeşitliliği
  4. Ekolojik Olaylar (Proses) Çeşitliliği

Devam eden evrime bağlı olarak oluşan ekosistemin sağlıklı bir şekilde devam edebilmesi tüm bu bileşenlerin korunması gerekir. İlgili bileşenlerin farklı özelliklerde ve birbirlerini tamamlayıcı nitelikte olması bu durumun en temel sebebidir. Ekosistemi korumak ve yaşamın sürdürülebilirliğini garanti altına almak için bütüncül bir yaklaşım son derece önemlidir.

biyocesitlilik-neden-onemlidir

Biyoçeşitlilik Neden Önemlidir?

“Biyoçeşitlilik neden önemlidir?” sorusuna; “Yeryüzündeki tüm bitki, mantar, hayvan türleri ve mikroorganizmaları kapsayan bir terim olduğu için önemlidir.” cevabını verebiliriz. Dünyadaki yaşam çeşitliliğini belirtmek için kullanılan biyoçeşitlilik, farklı bitki, hayvan, mikroorganizma ve mantar türleri, içerdikleri genetik materyal, oluşturdukları topluluklar ve içinde yaşadıkları ekosistemlerle ilişkilidir. 

Biyoçeşitlilik; her bir canlının birleşerek ana yapıyı oluşturması ile ilgilidir. Birçok canlı yok olduğunda ise sistem çökecektir. Bunun yanı sıra, doğal düzenin devamı açısından hem insanlar hem de diğer tüm canlılar için son derece önemlidir.

İnsanların ihtiyaçlarını karşılayabilmesi, doğadaki canlıların oluşturduğu düzenin bozulmadan devam etmesi ile ilişkilendirilir. Böylece, doğada kendiliğinden var olan kaynakların da devamlılığı sağlanır.

biyocesitliligi-etkileyen-faktorler-nelerdir

Biyoçeşitliliği Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Biyoçeşitliliği etkileyen faktörler biyolojik, coğrafi ve fiziki faktörler olarak 3 farklı başlık altında değerlendirilir. Bu faktörler, detayları ile aşağıdaki gibidir:

Biyolojik Faktörler

Biyolojik etmenler, insanları ve diğer canlıları kapsamaktadır. Diğer canlılar; haşere, toprağa zarar veren otlar ve parazitler olarak sıralanabilir. Bu tarz ekosistemler, bölgedeki biyoçeşitliliği azaltır. Bu durum ise bazı canlıların işlevlerini yerine getirememeleri sonucu verimsizleşmelerine sebep olur. İnsanlara geldiğinde ise bu durum, biraz daha karmaşık bir hal almaktadır. Artan plastik kirlilik, çöplerle kaplı denizler, bilinçsiz tüketim alışkanlıkları ve salınan karbonun önlenmemesi gibi nedenler ile biyoçeşitlilik zarar görmektedir. İnsanların global olarak büyük adımlar atması sonucu bu durumun önlenmesi de mümkündür.

Coğrafi Faktörler

İnsanoğlunun neden olduğu iklim değişikliği coğrafi faktörlerin başında yer almaktadır. Buzulların erimesi, kıtaların kayması ve su seviyesinin artması ekosistemleri değiştirir ancak, biyoçeşitliliğin azalmasına neden olan coğrafi faktörler, biyoçeşitliliğin değişmesine de neden olabilir. 

Fiziki Faktörler

Bir bölgenin iklimi, yer şekilleri, toprak yapısı ve o bölgedeki deniz/kara dağılımı, biyoçeşitliliği etkileyen faktörler olarak sıralanabilir. Çok yağmur alan bir bölgede yeşil bitki örtüsünün çok yoğun olduğu gözlemlenirken, kurak bir alanda kaktüs tarzı ya da kuraklığa dayanıklı iğne yapraklı bir bitki örtüsü yetiştiği gözlemlenir.  

biyocesitliligi-tehdit-eden-faktorler

Biyoçeşitliliği Tehdit Eden Faktörler Nelerdir?

Biyoçeşitliliği tehdit eden faktörler oldukça çeşitlidir. Bunlar arasında en önemlileri ise aşağıdaki gibidir:

  1. Habitat Tahribatı: 

Doğal habitatların tahrip edilmesi, ormansızlaşma, tarım alanlarının genişlemesi, şehirleşme gibi etkenler biyoçeşitliliği büyük ölçüde tehdit etmektedir.

  1. İklim Değişikliği: 

Atmosferdeki sera gazı oranının artması ile iklim değişikliği, birçok tür için uygun olmayan yaşam koşullarına sebep olmaktadır. Sıcaklık değişiklikleri ve yağış miktarındaki değişiklikler biyoçeşitliliği olumsuz etkiler.

  1. Kirlilik: 

Su, hava ve toprak kirliliği biyoçeşitliliği olumsuz yönde etkilemektedir. Ayrıca kimyasallar, atık sular, endüstriyel faaliyetlerin yan ürünleri gibi etkenler doğal yaşam alanlarında ve su sistemlerinde türlerin azalmasına sebep olur.

  1. Avlanma ve Tüketim: 

Belirli türlerin sürekli olarak avlanması, nesli tükenme tehlikesi altındaki türlerin sayısını artırarak ekosistem dengesini bozabilir

  1. Doğal Kaynakların Aşırı Tüketimi: 

Su kaynakları ve mineraller gibi doğal kaynakların aşırı kullanımı, biyoçeşitliliği olumsuz yönde etkileyebilir.

  1. Tarım Faaliyetleri Değişiklikleri: 

Tarım ilaçları, sulama projeleri gibi insan etkinlikleri, doğal bitki ve hayvan türlerinin yaşam alanlarını azaltarak yok edebilir.

  1. Aşırı Nüfus Artışı 

İnsan nüfusunun artması sonucu doğal yaşam alanları hızlı bir şekilde yok olur. Tarım alanları açmak için ormanlar yok edilir. Bu durumda ise bitki ve hayvanların doğal yaşam alanları da bozulur ve ekosisteme zarar verir.

  1. Küresel ısınma

Fosil yakıtların yanması sonucu oluşan karbondioksit, sera etkisi oluşturur. Sera etkisi sonucu ise küresel ısınma meydana gelir. Küresel ısınma iklimleri değiştirerek, birçok canlının ölmesine neden olur.

  1. GDO (Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar) 

Genetiği değiştirilmiş organizmalar, doğal yaşamı tehdit eder. GDO’lu ürünler rüzgâr ve böceklerle taşınarak doğal ürünlerle tozlaşmaktadır. Bunun sonucunda ise doğal ürünlerde gen kirliliği oluşur. GDO, biyoçeşitliliği tehdit etmektedir.

biyocesitliligin-azalmasinin-sonuclari-nelerdir

Biyoçeşitliliğin Azalmasının Sonuçları Nelerdir?

Biyoçeşitliliğin azalması, ekosistemler ve insanlar üzerinde bir dizi olumsuz etki oluşturur. Biyoçeşitliliğin azalmasının başlıca sonuçları ise şu şekilde sıralanabilir:

  • Ekosistem İşlevlerinde Bozulma: Biyoçeşitlilik, ekosistemlerin işlevselliğini sağlayan temel unsurlardandır. Bu nedenle biyoçeşitliliğin azalması; besin zincirleri, su ve hava kalitesi, toprak verimliliği gibi birçok ekosistem döngüsünü olumsuz etkileyebilir.
  • Tür Nüfusunun Tükenmesi: Biyoçeşitliliğin azalmasıyla birçok türün popülasyonları azalır ve bu türler, nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kalabilir.
  • Ekonomik Kayıplar: Biyoçeşitliliğin azalması, tarım ve balıkçılık gibi endüstriler için doğrudan kaynak sağlayan türlerin azalmasına neden olur. Bu durum ise bu sektörlerdeki kaynakların sürdürülebilirliğinin tehlikeye girmesine sebep olabilir.
  • Hastalıkların Yayılması: Biyoçeşitliliğin azalmasıyla, zararlı türlerin veya hastalıkların yayılma riski de artabilir. Doğal olarak denge sağlanamadığında zararlı türler veya patojenler, ekosistemlerde ve tarım alanlarında ciddi zararlara neden olabilir.
  • Gıda Riskleri: Biyoçeşitliliğin azalması, tarımsal çeşitliliği ve genetik kaynakları tehdit edebilir. Bu durum, gıda güvenliği için risk oluşturabilir. Tarımsal üretimde kullanılan genetik çeşitlilik azaldıkça hastalıklara veya iklim değişikliği etkilerine karşı dayanıklılık da azalacaktır.

Biyoçeşitliliği Korumak İçin Neler Yapabiliriz?

Genel olarak biyoçeşitlilği korumak için yapılması gerekenler aşağıdaki gibidir:

  • Sorumlu üretim ve tüketim davranışları benimsemek
  • Çevresel etkiyi olumlu yönde iyileştirilmek
  • Döngüsel ekonomi modeline geçiş yapmak
  • Atıkların yönetimini sağlamak
  • Geri dönüşüme önem vermek
  • Kaynakları verimli kullanmak ve tasarruf yapmak
  • Bu alandaki eğitimleri yaygınlaştırmak ve topluma bilinçli insanlar kazandırmak
  • Sürdürülebilir ve çevre dostu şehirler kurmak
  • Tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin düzenlemesine öncü olmak
  • Uluslararası iş birliğini artırmak
  • Küresel ısınmayla mücadeleye katılımı artırmak

Çimsa olarak, küresel ekonominin bir parçası olmanın yanı sıra insana ve çevreye saygılı yaklaşımımız ile yeşil dönüşümün gerekliliklerini yerine getirerek hizmet vermek en temel amacımız! 

Yazar: Çimsa Sürdürülebilirlik Ekibi

Karbon emisyonu (CO2 emisyonu), son dönemlerin en önemli çevresel konuları arasında yer alır. Özellikle endüstri devrimi ile atmosferde her geçen gün daha …

Beyaz çimento ve derz, inşaat alanında farklı amaçlar için kullanılan ürünlerdir. Bu nedenle de beyaz çimento ile derz arasındaki fark merak edilen …