Betonda çiçeklenme, betonun içerisindeki kalsiyum hidroksit ve tuzların çözünmesi ile betonun yüzeyine çıkması sonucunda oluşur. Bu durum beton yüzeyinde kristaller halinde ince bir beyaz tabaka oluşturur. Çiçeklenme betonun dayanıklılığını etkilediği gibi, estetik görünümü de etkiler.
Yazımızda betonda çiçeklenmenin nasıl oluştuğunu, çiçeklenmeye etki eden faktörleri ve çiçeklenmenin önlenmesi için gerekli olan faktörleri inceleyeceğiz.
Betonda Çiçeklenmeye Neden Olan Etkenler Nelerdir?
Nemli ortamın çiçeklenme olayına büyük etkisi vardır. Betonun içerisine yağmur suyu, kar suyu, yüzey suları, yeraltı suları veya endüstri atıklarının suları beton yüzeyindeki gözeneklerden, boşluklardan ve derz aralıklarından içeriye sızar. Çiçeklenme, yağışlı kış sezonunda daha çok olurken, yazın hemen hemen hiç izlenmez. Ancak kuru ve sıcak mevsimi takip eden soğuk ve yağışlı ortamda çiçeklenme tekrar eder.
Betonun yerleştirilmesini takip eden ilk aylarda çiçeklenme büyük bir hızla gerçekleşir ancak zamanla azalır. Genellikle 3-4 yıl sonra hemen hemen sona erer.
Değişik kaynaklı suların kalsiyum hidroksitin çözünmesindeki etkileri:
- Yağmur ve kar suyunun sertlik derecesi çok düşük olduğu için, kalsiyum hidroksitin çözünmesinde çok etkili olur.
- Suyun sıcaklığı ne kadar düşük olursa, kalsiyum hidroksitin çözünmesi o kadar hızlı olur. Bu nedenle kar suyunun kalsiyum hidroksitin çözünmesindeki etkisi, yağmur suyundan daha fazladır.
- Asitli sular, kalsiyum hidroksitin çözünmesini kolaylaştırır. Yeraltı ve deniz suyunda, sülfat klorür, sodyum, potasyum gibi değişik iyonlar bulunur.
Betonda Çiçeklenme Nasıl Oluşur?
Çimentodaki kalsiyum silikatlı ana bileşenlerin su ile reaksiyonları sonucunda, çimento hamuruna bağlayıcılık sağlayan kalsiyum-silika-hidrat jelleri ve kalsiyum hidroksit kristalleri Ca(OH)2 oluşur. Betonun içerisine sızan sularda veya beton üretiminde kullanılan agregada farklı tür tuzlar bulunur. Bu tuzlar ve kalsiyum hidroksit, betonun içerisine sızan suların etkisiyle çözülür ve kapiler hareketle betonun yüzeyine doğru hareket eder.
Yüzeye çıkan suyun buharlaşması sonucunda, kalsiyum hidroksit ve tuzlar beton yüzeyinde genellikle 3 mm ile 15 mm arasında bir çökelti tabakası oluşturur. Kalsiyum hidroksit, havadaki karbon dioksitle temas eder ve CaCO3 (kalsiyum karbonat) haline dönüşür. Bu nedenle, birikinti tabakası beyaz renktedir.
Ca(OH)2 + CO2 -› CaCO3 + H2O
Çiçeklenmenin Beton Kalitesine Etkisi Nedir?
Beton yüzeyinde beyaz bir leke olması betonun estetik açıdan görünümünü bozar. Beton içerisindeki kalsiyum hidroksitin ve tuzların az miktarda erimesi, beton dayanımı çok etkilenmez.
Ancak çiçeklenme olayı devam ettikçe ve betondan fazla miktarda kalsiyum hidroksit çözündükçe, beton daha da boşluklu duruma gelir. Betonun boşluklu duruma gelmesi ise beton dayanıklılığını azaltır. Böylelikle beton dayanımı da olumsuz yönde etkilenir. Boşluklu betonlara zararlı suların girip betonu yıpratması kolaylaşır.
Çiçeklenmeyi Azaltabilecek Önlemler Nelerdir?
Betonun içerisine sızan su miktarı azaltılmalıdır. Bunun için yapılması gerekenler:
a. Beton mümkün olduğunca boşluksuz olmalıdır.
- Agrega gradasyonu uygun seçilmeli,
- Su/çimento oranı mümkün olabildiğince düşük tutulmalı,
- Beton karışım malzemeleri ve oranları beton geçirgenliğini azaltmaya yönelik seçilmeli,
- Taze betonun terleme yapması engellenmeli,
- Betonun yerleştirilmesi ve sıkıştırılması uygun yapılarak betonun geçirimliliği azaltılmalı,
- Beton yeterli süre kür edilmelidir.
b. Betonun içerisine su sızmasını önleyecek önlemler alınmalıdır.
- Çatlakların gelişigüzel oluşmasını önleyebilmek için yeterli miktarda derz kullanılmalıdır. Derz aralıkları su geçirmez madde ile kapatılmalı,
- Toprakla temas edecek beton yüzeyinde, yeraltı sularından korunabilecek tarzda izolasyon bulundurulmalı,
- Yapıların üst yüzeyleri, su birikmesine yol açmayacak düzgünlüğe ve eğime sahip olmalıdır.
c. Betondaki kalsiyum hidroksit ve tuz miktarı nispeten azaltılmalıdır.
Betonda kullanılan puzolanik özellikli mineral katkılar (uçucu kül, yüksek fırın cürufu, vb.) ve katkılı çimentoların (tras veya yüksek fırın cüruflu çimento) içerisindeki puzolanik maddeler kalsiyum hidroksit ile kimyasal reaksiyona girerler. Bu yüzden, katkılı çimento içeren veya mineral katkı kullanılan betonlarda daha az miktarda kalsiyum hidroksit bulunur.
Agrega, beton karışım suyu ve kür suyu içerisinde tuz ve yabancı madde bulunmamalıdır. Agrega yıkanmış olmalıdır.
Bu yazımızda sizler için betonda çiçeklenme problemini ele aldık. Çimento ve çimento dünyası hakkında daha fazla bilgi edinmek için diğer yazılarımıza göz atabilirsiniz.
Kullanılan Kaynaklar
