Agrega çeşitleri beton yapımının önemli bir parçasıdır. İnşaat sektöründeki atıkları azaltmak ve geri dönüşümü artırmak adına inşaat ve yıkıntı atıklarından elde edilen agregalar; betonda kullanılabilir. Bu yazımızda, inşaat ve yıkıntı atıklarından elde edilen agregaları, bu agrega çeşitleri ve kaynaklarını anlatacağız. Bu agregaların betonda kullanılmasının etki ve sonuçlarından bahsedeceğiz. Agregalar hakkında daha detaylı bilgi almak istiyorsanız, ‘Agrega Nedir, Agrega Özellikleri Nelerdir?’ isimli yazımıza da göz atabilirsiniz.
İnşaat ve Yıkıntı Atıklarından Elde Edilen Agrega Çeşitleri Nelerdir?
Doğal kaynakların kullanımının azaltılmasını sağlayan atıkların geri dönüşümü, doğal hayatı korumak için yapılan çevresel çalışmalardan biridir. Katı atıkların önemli bir bölümünü yapısal inşaat atıkları meydana getirmektedir. Yapısal inşaat atıklarının yaklaşık %40’ını ise beton atıkları oluşturur. Betonun yapısının da yaklaşık %55- %80’ini agregaların oluşturduğu düşünülürse, agregaların geri dönüşümü, çevreye verilen zararları azaltacağı gibi büyük şehirlerde doğal agrega kaynaklarının şehir merkezlerinden çok uzak olmasından dolayı nakliye masraflarının yanında, nakliye sırasında harcanan iş ve zaman kaybını da azaltacaktır. Beton agregaları, kullanım yeri ve amacına göre, granülometrik dağılımı, tane şekli, aşınma direnci, donma dayanıklılığı ve zararlı maddeler bakımından TSE’nin belirlemiş olduğu ölçütlere uygun olmalıdır.
İnşaat ve Yıkıntı Atıklarından Elde Edilen Agrega Kaynakları Nelerdir?
Yeniden kullanım veya geri dönüşüm için kullanılabilecek inşaat yıkıntı atıkları; yıkılan eski binalardan, doğal afet yıkıntılarından, yangın sonucu oluşan yıkıntılardan, ulaşım sistemi ile ilgili çalışmalarından, bozuk beton üretiminden, kalite kontrol numunelerinden, prefabrik üretim atıkları ve uygun olmayan ürünlerden elde edilebilir.
İnşaat ve Yıkıntı Atıklarından Elde Edilen Agregaların Betonda Kullanılmasında Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
- Herhangi bir türde atık agreganın kullanılması, betonun işlenebilirliğini önemli ölçüde düşürür.
- İşlenebilirliği iyileştirmek için çeşitli karıştırma prosedürleri geliştirilmiştir. % 85-90 nemli bina yıkıntı atığı agregası kullanılması en yaygın kullanılan tekniklerdir.
- Betonun tüm dayanım özellikleri ve elastisite modülü atık agrega eklenmesi ile bozulur.
- Betona atık agregalarının eklenmesi, daha yüksek macun içeriği nedeniyle kuruma büzülmesini artırır.
- Betonun su emme, klor geçirimi, karbonatlaşma, çeşitli gaz geçirgenliği gibi özelliklerini artırır.
- İdeal ikame oranı %30’dur.
- Uçucu kül, yüksek fırın cürufu, silis dumanı, metakaolin gibi çeşitli mineral ilaveleri ile reaktivitelerine bağlı olarak kürlemenin çeşitli aşamalarında bina yıkıntı atığı agregası içeren betonun özellikleri iyileştirebilir.
İnşaat ve Yıkıntı Atıklarından Elde Edilen Agrega Çeşitleri ve Betonda Kullanılmasının Sonuçları
Yukarıda bahsettiğimiz üzere, inşaat ve yıkıntı atıklarından elde edilen agrega çeşitleri beton yapımında kullanıldığında farklı faydaları ortaya çıkar. Öncelikle, agrega kullanımı beton işlenebilirliğini düşürür. Bunun önüne geçmek için farklı karıştırma prosedürleri kullanılabilir. Beton dayanımının agrega kullanımı ile negatif etkilenebilir. Betonun su emme, klor geçirimi kapasiteleri artabilir. Beton dayanımının negatif etkilenmemesi için ideal ikame oranı %30’dur. Ancak tüm atık agrega kullanımı negatif sonuçlar doğurmaz. Uçucu kül, yüksek fırın cürufu, silis dumanı, metakaolin gibi çeşitli mineral ilaveleri ve bina yıkıntı atığı agregaları betonun özellikleri iyileştirebilir.
Kullanılan Kaynaklar
- Geri Dönüştürülmüş Agregalarla Üretilen Betonlarin Özellikleri. M.Sami Döndüren, Özlem Şişik
- İnşaat Yıkıntı Atıklarının Beton Üretiminde Kullanımı ve Beton Özelliklerine Etkisi. İsmail Demir
- Recycled Aggregate in Concrete– Jorge de Brito, Nabajyoti Saika