karbon-ayak-izi-nedir-hesaplanmasi-zararlari-azaltma-yontemleri
Okuma Süresi 4 dakika
Paylaş:

Karbon Ayak İzi Nedir? Karbon Ayak İzinin Hesaplanması, Zararları ve Azaltma Yöntemleri 

Karbon ayak izi, insan faaliyetleri sonucu atmosfere salınan sera gazlarının karbondioksit (CO2) eş değerinde çeşitli yöntemler ile hesaplanması çalışmasıdır. Karbondioksit salınımı olarak adlandıracağımız bu durum, dünyaya birçok açıdan zarar vermektedir. Karbon ayak izinin artması ile sera gazı emisyonunun da artması karbon ayak izi hesaplama gereksinimini gündeme getirmektedir. Bunun yanı sıra bu değişime bağlı olarak küresel ısınma, hava olaylarında aşırılık, biyolojik çeşitlilikte azalma ve gıda krizi gibi problemlerin riskinin de artması karbon ayak izi hesaplamanın önemini artırmaktadır. Bu yazımızda karbon ayak izi nedir ve karbon ayak izi nasıl azaltılır hakkında merak edilenleri sizler için yanıtladık.

karbon-ayak-izi-nedir

Karbon Ayak İzi Nedir?

Küresel ısınma alanında farkındalığın artması ile karbon ayak izi zararları da gündeme gelmiştir. Karbon ayak izi, bir kişinin yaşam tarzı ve aktiviteleri sonucu direkt ya da dolaylı olarak doğaya salınan sera gazı miktarının tamamını ifade eder. Bu ayak izi, genellikle yıllık ton cinsinden salınan karbondioksit ile ifade edilmektedir. Bu şekilde yalnızca bir kişinin değil bir organizasyonun, bir ürünün ya da bir üreticinin karbon ayak izinin hesaplanması da mümkündür. Bir ürünün üretim bandında üretilip tüketiciye ulaştırılıncaya kadar geçen süreçte salınmasına neden olduğu sera gazı miktarı, o ürünün karbon ayak izi olarak tanımlanır. Buna, ikincil karbon ayak izi adı verilmektedir. 

Ürünlerin kullanım amacı, geri dönüşüm durumu ve oluşturduğu atık da bu hesaplamaya dâhil edilmektedir. Gelişmiş ülkelerde karbon ayak izine yol açan ürün ve aktiviteler genel olarak dört farklı kategoride ele alınır. Bunlar; evlerdeki enerji kullanımı, ulaşım, gıda ve satın alınan ürünler olarak ifade edilir. Kategorilere ayrılan tüm bu aktivitelerin veya ürünlerin kendine özgü bir karbon ayak izi mevcuttur. Bu nedenle her bireyin bir karbon ayak izi olduğunu söylemek mümkündür. Bu noktada ise tercihlerin niteliğinin belirleyici olduğunun unutulmaması gerekir. 

karbon-ayak-izi-nasil-hesaplanir

Karbon Ayak İzi Nasıl Hesaplanır?

Karbon ayak izi rakamlarla ifade edilebilen bir kavram olarak karşımıza çıkar. Atmosfere salınan karbondioksitin hacimsel karşılığı karbon ayak izinin sayısal değerini ifade etmektedir. Karbon ayak izi hesaplama formülü olarak birçok farklı karmaşık yapı mevcuttur. En genel ve basit haliyle bu formül şu şekilde ifade edilir:

  • Karbon ayak izi = Yakıt Tüketimi x Emisyon Faktörü

Formüldeki söz konusu yakıt yalnızca aracınızın yaktığı yakıt değildir. Gün içerisinde attığımız her adımda kullanılan ürünlerin karbon ayak izi de yakıta dahil görülmektedir. Bu formülleri ülkelere göre ayıran yaklaşımlar da mevcuttur. 

Bir kişinin davranışlarının küresel ısınmaya ne kadar etki ettiğini anlama konusunda karbon ayak izi hesaplama işleminin sonuçları bir yol gösterici olarak kabul edilebilir. Bu sebeple küresel ısınmanın etkilerinin azaltılması için bireysel seviyede dikkat etmek isteyen kişiler, kişisel karbon ayak izi hesaplama seçeneğine yönelebilir.

Karbon ayak izi hesaplaması için WWF’nin, Avrupa Birliği’nin ve Birleşmiş Milletler’in web sitesindeki karbon ayak izi hesaplama araçları kullanılabilir. Genel olarak işe nasıl gittiğiniz, nasıl beslendiğiniz, ne kadar sıklıkla araç kullandığınız, ne kadar uçak seyahati yaptığınız, evinizdeki enerji tüketimi gibi birçok farklı etken karbon ayak izi hesaplama sürecinde büyük öneme sahiptir. Bu alanlarda yapılacak olan iyileştirmeler sayesinde karbon ayak izi azaltılabilir. Ancak, karbon ayak izi hesaplama araçları standart değerleri kullanırlar. Bu standart değerler ise birçok durumda geçersiz kabul edilmektedir. 

karbon-ayak-izinin-zararlari

Karbon Ayak İzinin Zararları

Karbon ayak izinin zararları genel olarak aşağıdaki gibidir:

  1. Karbon ayak izi büyüdükçe, atmosfere salınan karbondioksit ve diğer sera gazları miktarı da artar. Bu gazlar atmosferde birikir ve sera etkisi yaratır. Kısacası, güneşten gelen ışınların bir kısmını yeryüzüne geri yansıtarak dünyanın ısınmasına katkıda bulunurlar. Bunun sonucunda iklim değişikliği oluşur. 
  2. Karbon ayak izi genellikle doğal kaynakların tükenmesine, ormanların tahrip edilmesine ve biyolojik çeşitliliğin azalmasına sebep olur. 
  3. Uzun vadede, karbon ayak izinin büyüklüğü ekonomik olarak olumsuz etkilere sebep olur. 
  4. İklim değişikliği ve çevresel bozulma, toplumların yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler. 

Bu zararlar göz önüne alındığında, karbon ayak izinin azaltılması veya kontrol altına alınması sürdürülebilirlik çabalarının önemli bir parçası olarak görülür. Bireyler, kurumlar veya devletler, enerji verimliliğini artırarak, yenilenebilir enerji kaynaklarına geçerek ve daha sürdürülebilir tüketim alışkanlıkları benimseyerek karbon ayak izini azaltabilirler.

Karbon Ayak İzi Nasıl Azaltılır?

Her ne kadar bir kişinin karbon ayak izini tam olarak hesaplamak mümkün olmasa da karbon ayak izinin düşmesi ve karbon ayak izi zararlarının azaltılması için çeşitli adımlar atılabilir. Bunun yanı sıra karbondioksit emisyonunu düşürmek için karbon ayak izini bilmek önemli avantajlar sağlar. Günlük hayatta yapılacak çeşitli değişiklikler bireylerin karbon ayak izini azaltmasını kolaylaştırır. Bunlar genel olarak şu şekilde sıralanabilir:

  1. Toplu ulaşım araçlarını tercih etmek
  2. Beslenme alışkanlıklarını gözde geçirmek
  3. Su tasarrufu yapmak
  4. Harcanan enerjiyi azaltmak
  5. Geri dönüşüm hakkında farkındalığı artırmak
  6. Sürdürülebilirlik bilincinin benimsenmesini sağlamak
  7. Tek kullanımlık plastik ürünlerin kullanımından kaçınmak
  8. Yeşil alanları korumak
  9. Fosil yakıt tüketiminden kaçınmak
  10. Geri dönüşüme önem vererek teşvik etmek
  11. Kaynakları verimli kullanmak ve tasarruf etmeyi hedeflemek

Çimsa olarak, küresel ekonominin bir parçası olmanın yanı sıra insana ve çevreye saygılı yaklaşımımız ile yeşil dönüşümün gerekliliklerini yerine getirerek hizmet vermek en temel amacımız! Sürdürülebilirlik çalışmalarımız hakkında daha fazla bilgi almak için sürdürülebilirlik bölümümüze göz atabilirsiniz. 

Yazar: Çimsa Sürdürülebilirlik Ekibi

Karbon emisyonu (CO2 emisyonu), son dönemlerin en önemli çevresel konuları arasında yer alır. Özellikle endüstri devrimi ile atmosferde her geçen gün daha …

Beyaz çimento ve derz, inşaat alanında farklı amaçlar için kullanılan ürünlerdir. Bu nedenle de beyaz çimento ile derz arasındaki fark merak edilen …