Karayolları Genel Müdürlüğü Beton Yol Kaplamaları Teknik Şartnamesine göre beton yol, çimento betonu ile yapılan ve üzerlerinden geçen dingil yüklerini tabana ileten bir üstyapı kaplama türüdür.
Beton yol, farklı yük trafiğine göre ihtiyaca yönelik tasarımlar yapılmasını sağlar. Esnek bir tasarım olanağı sunar.
Beton yolun avantajlarını aşağıdaki gibi özetleyebiliriz:
- Uzun ömürlü hizmet süresi,
- Güvenli ve konforlu sürüş,
- Düşük yakıt tüketimi,
- Çevre uyumu,
- Atık malzemelerin kullanılabilirliği,
- İlk üretim maliyeti,
- Hizmet süresi boyunca toplam maliyet,
- Düşük bakım ve onarım maliyeti özellikleri,
- Estetik Görünümü.
Çimsa Beton Yol Örnek Projesi
Bu bölümde, beton yol yapımı konusunu örnek bir Çimsa projesi olan, Eskişehir ilinde, 40.000 m2 alan içerisinde toplam yol uzunluğu 2 km olan beton yolun tasarımı ve yapım aşamaları üzerine değineceğiz.
Projemizin amacı, hammadde araçları, çimento silobasları, paketlenmiş çimento taşıyan tırlar, servis otobüsleri, hammadde kamyonları ve beton mikserlerinin Eskişehir-Bursa karayolunun kuzeyinden güneyine transferini sağlamaktır.
Bu beton yol yapımı, bir alt geçit, bir dönel kavşak ve 63 araç kapasiteli 6.200 m2 kamyon ve araba park alanını da kapsamaktadır. İnşaat alanı bu proje öncesinde moloz alanı olarak kullanılmıştır. Proje, aynı zamanda, inşaat alanındaki atık molozların çimento üretiminde hammadde olarak kullanılmasıyla çevre dostu bir proje olmuştur.
Beton Yol Zemin Etüdü Nasıl Yapılır?
Beton yol altyapı çalışması, alt taban kalınlığının belirlenmesi ve malzeme seçimi üzerine yürütülmüştür. 3 metre derinlikte, 2 km yol boyunca her 250 metrede bir deney çukuru açılmıştır (toplam 8 adet). Toprak örnekleri bu çukurlardan alınmıştır.
Zemin üzerinde, su içeriği, elek analizi, Atterberg limitleri, California taşıma oranı (CBR), proktor, konsolidasyon, üç eksenli basınç (UU) ve plaka yükleme deneyleri yürütülmüştür. Bu deney sonuçlarına göre zemin sınıflandırması, sıkıştırma değerleri, taşıma kapasitesi ve katof kalınlığı belirlenmiştir.
Zeminin geoteknik özelliği CH (yüksek plastisiteli kil), CL (düşük plastisiteli kil), SP-SM (kum ile zayıf granule silt) olarak belirlenmiştir. Ortalama olarak, %9 çakıl, %28 kum, %63 kil-silt, %9 su içeriği değeri tespit edilmiştir. Killi seviyelerde likit limit değeri %53, plastik limit değeri % 25 ve plastisite indeksi% 28 olarak tespit edilmiştir.
Drenaj Sistemi Nasıl Yapılır?
Yer altı ve yüzeysel suların olduğu bu alanda öncelikle drenaj kanalları, toplama havuzları yapılarak zemin iyileştirilmesi yapılmış ve imalata uygun hale getirilmiştir. Drenaj boruları, yolun hem sol hem sağ tarafına yerleştirilmiştir.
Beton Yol Zemin İyileştirme ve Alt Temel Serme Nasıl Yapılır?
Bazı bölgelerde yarma, dolgu ve dekopaj çalışmaları yapılarak zemin ıslahına gidilmiştir.
Laboratuvar numuneleri test edildikten sonra en uygun dolgu malzemesi seçilmiştir. Daha sonra, malzemenin sıkıştırılabilirlik testi, modifiye Proktor test yöntemi ile yapılmıştır. Mekanik malzeme 30 cm tabakalar halinde serilip sıkıştırılmıştır. Sıkıştırılmış zemin üzerinde Nükleer Troxler ve kum konisi testleri yürütülmüştür. Sıkıştırılmış zemin 250 m2’de bir elektronik cihaz ile ve 500 m2’de bir kum konisi testi ile kontrol edilmiştir. Sıkıştırma sonucuna göre, diğer katmanların serilmesine izin verilmiştir.
MC30 malzeme, bir tür bitüm malzeme olup sıkıştırılmış zemini yağmurdan korumak için serilmiştir.
Beton Yol Kesitlerinin Dizaynı ve Beton Yol İmalatı Nasıl Yapılır?
Betonun kalınlığı, koruyucu tabaka ve alt taban kalınlığı, zemin etüt sonuçları, iklim koşulları ve trafik yüklerine göre hazırlanmıştır. Beton yolun tasarım ömrü 30 yıl seçilmiştir.
Beton yol imalatına grobeton üretimi projeye başlanmıştır. Yeraltı suyu pompalama etkisi ve alt temel zemin kaybını önlemek için grobeton kalınlığı 15 cm seçilmiştir.
Üst yol kaplaması ile grobeton arasına geotekstil serilmiştir.
Projede derzlerle ayrılmış beton plaklar arasındaki sehimleri azaltmak için, kesme donatısı olarak Dowel Barların kullanımına karar verilmiştir. Dowel bar çapı 38 mm, uzunluğu 400 mm ve Dowel bar yerleştirme aralığı 300 mm seçilmiştir.
Farklı karışım oranlarında yürütülen laboratuvar ve endüstriyel denemelerin sonucuna göre beton yol için iki farklı beton karışımı seçilmiştir. Beton hidratasyon sıcaklığı kontrolü ve beton durabilitesini arttırma amaçlı tasarımda uçucu kül kullanılmıştır.
Beton yol imalatında en önemli taze beton özellikleri, kıvam ve betonun hava içeriğidir. Betonun kıvam ve hava içeriği her sevkiyatta test edilmiştir.
Betonun basınç dayanımı 50-100 m3 üretimde bir test edilmiştir. Betonun ortalama basınç dayanımı 39,6 MPa ve standart sapma 1,9 MPa ölçülmüştür.
Çekme dayanımı için de 15×15×60cm boyutlarında kiriş numuneleri alınmıştır. Betonun ortalama eğilme mukavemeti 4,2 MPa belirlenmiştir.
Dowel barların derzin tam altında, ortalı şekilde olması oldukça önemlidir. Dowel barların beton finisheri geçişinde yer değiştirmemesi için, destek amaçlı kullanılan dowel sehpası, grobeton üzerine çivi tabancası ile sabitlenmiştir.
Beton yol derz derinliği, kaplama kalınlığının 1/3’i seçilmiştir. (T=30/3=10 cm)
Derzler arasındaki mesafe, deplasman ve distorsiyon etkilerini en aza indirmek amacıyla 4,3 m hesaplanmıştır.
Finisherin ayrı döktüğü her beton şeridini birbirine bağlamak, sağlam bir boyuna derz sağlamak ve şerit kaymasını engellemek için Tie barların kullanımına karar verilmiştir. Tie bar çapı 16 mm, uzunluğu 800 mm ve Tie bar yerleştirme aralığı 750 mm seçilmiştir.
Neden Beton Yol Tercih Edilmelidir?
Beton yol, asfalt yollara göre dayanıklı ve çevre dostu, sürdürülebilir bir üst yapı kaplama türüdür. Servis ömrünün uzun olmasının yanı sıra bu süre içerisinde gereken bakım/onarım maliyetleri düşüktür.
Beton yollar, farklı hava koşullarına karşı oldukça dayanıklıdır. Bu nedenle, kullanım ömürleri alternatiflerine göre daha uzundur. Bunun yanında, ağır trafik yüküne karşı oldukça dirençlidir. Bütün bunlarla beraber, yol kullanıcılarına konforlu bir sürüş deneyimi sağlar.
Kullanılan Kaynaklar:
