Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları, bugün dünyanın karşı karşıya olduğu çevresel, sosyal ve ekonomik zorluklarla mücadele etmek ve bu zorlukların üstesinden gelmek için alınması gereken aksiyonların listesini sunan bir rehber niteliğindedir. Bu yazı ile Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın ne ifade ettiği, tarihçesi, neden önemli olduğu ve çimento sektöründeki etkisi ile ilgili bilgilere ulaşabilirsiniz.
Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Hangileridir?
Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA’lar), çok çeşitli sürdürülebilir kalkınma zorluklarını ele alan, birleşik olarak 169 alt maddeyi içeren ve tepede 17 amaçtan oluşan bir dizidir. SKA’lar Birleşmiş Milletler üye devletlerinin kalkınma gündemlerinin tasarlanıp sunulabileceği bir çerçeve oluştururlar. Bu amaçlar yalnızca ulus devletlerle ilgili değildir. Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları konularını çerçevelerken, aynı zamanda endüstrilere, sivil toplum kuruluşlarına ve bireylere olumsuzu sınırlamak ve olumluyu artırmak için sosyal, çevresel ve ekonomik etkilerini yönetmede bir kılavuz sağlarlar.
Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları, hepimizi etkileyen konuları kapsaması bakımından benzersizdir. Kimseyi geride bırakmadan, tüm insanlık için daha sürdürülebilir, daha güvenli, daha müreffeh bir gezegen inşa etmek adına toplumun her bireyini sürece davet eder. Bu kapsamda 17 farklı amaç tanımlansa da bunlar birbiri ile örtüşen ve birbiriyle ilişkili olarak ele alınan iç içe basamaklardır.
Şekil 1’de verilen 17 adet Sürdürülebilir Kalkınma Amacının üç temel hedefi vardır:
- Aşırı yoksulluğu sona erdirmek,
- Eşitsizlik ve adaletsizlik ile mücadele,
- İklim değişikliğini önleme ve uyum
Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Tarihçesi
Küresel Amaçlar olarak da anılan Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın sahneye çıkışı, ülkeler ve Birleşmiş Milletler’in onlarca yıllık çalışmasına dayanıyor.
Küresel Amaçlar, dünyamızın karşı karşıya olduğu çevresel, sosyal ve ekonomik zorlukları ele alan bir dizi evrensel amaç üretme gayesi ile ilerleyen bir sürecin sonunda hayata geçti.
Kısaca akışa baktığımızda 1972’de hükümetler, ailenin sağlıklı ve üretken bir çevrede yaşama haklarını ele almak üzere İnsan ve Çevre Konferansı için İsveç’in Stockholm kentinde bir araya geldi. 1983’te Birleşmiş Milletler, sürdürülebilir kalkınmayı gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılama yeteneğinden ödün vermeden bugünün ihtiyaçlarını karşılamak olarak tanımlayan Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu’nu (Brundtland Komisyonu) kurdu. 1992’de ise, sürdürülebilir kalkınma kavramının hükümetler arası gündemdeki ağırlığı açısından yeni bir dönemin başlangıcına işaret edecek ilk “Birleşmiş Milletler Rio Çevre ve Kalkınma Konferansı (UNCED)” düzenlendi.
Bunu takip eden süreçte, Eylül 2000’de gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler Binyıl Zirvesi’nde yoksullukla mücadele, cinsiyet eşitliği, çevresel sürdürülebilirlik ve eğitime erişimin sağlanması için 2015 yılına kadar yerine getirilecek sayısal hedefleri içeren Birleşmiş Milletler Binyıl Kalkınma Hedefleri (BKH) kabul edildi. Binyıl Kalkınma Hedefleri’nin mirası ve başarıları, 2015 yılından sonra gelecek olan Küresel Amaçlar’ın temeli için ülkelere değerli deneyimler sağlayacaktı.
Binyıl Kalkınma Hedefleri 15 yıl boyunca, özellikle birkaç önemli alanda ilerleme sağladı: gelir yoksulluğunu azaltmak, çocuk ölümlerini azaltmak ve anne sağlığını büyük ölçüde iyileştirmek. Ayrıca, BKH kapsamında ülkeleri gelecek nesillerine yatırım yapmaya teşvik eden ücretsiz ilköğretim için küresel bir hareket başlatıldı. En önemlisi ise, BKH ile sıtma ve tüberküloz gibi tedavi edilebilir hastalıklarla mücadelede büyük ilerlemeler kaydedildi.
Gündem 21 olarak da bilinen 1992 Çevre ve Kalkınma Konferansı (UNCED)’ndan sonra 2012 yılında, Rio+20 olarak da bilinen Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Konferansı (UNCSD), UNCED’in 20 yıllık takibini sağlamak üzere düzenlendi. İşte bu, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın planlanması ve dünyayı daha sürdürülebilir bir yola sokmak için acil bir çağrı yapılması ihtiyacının dile getirildiği nokta oldu.
2015 yılında tüm Birleşmiş Milletlere üye devletler 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi’ni, şimdi ve gelecekte toplum için sunduğu planın merkezine gelişmiş ve gelişmekte olan tüm ülkeler için küresel ortaklık adına acil eylem çağrısı olan 17 Sürdürülebilir Kalkınma Amacını alarak kabul etti.
Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları, Binyıl Kalkınma Hedefleri ile başlanan yolculuğu sürdürmek ve bugün dünyanın karşı karşıya olduğu acil durum ve zorlukların üstesinden gelmek için cesur bir taahhüttür. 17 amacın tümü birbiriyle bağlantılıdır, yani birindeki başarı diğerlerinin de başarısını etkiler. Örneğin; kırılgan doğal kaynaklarımızı nasıl yönettiğimiz iklim değişikliği tehdidiyle başa çıkmamızı, toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamamız herkes için yoksulluğun ortadan kaldırılmasını ve ekonomilerin gelişmesini destekler.
Neden Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları?
Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın her biri dünyayı sürdürülebilir bir geleceğe taşımak için farklı yapıtaşlarını oluşturuyor. Peki 17 amacın her birinin temelini ne oluşturuyor?
- Yoksulluğa Son
Amaç: Yoksulluğun tüm biçimlerini her yerde sona erdirmek
Çünkü: Dünyanın en zengin ülkelerinde 30 milyon çocuk yoksulluk içinde büyüyor.
- Açlığa Son
Amaç: Açlığı bitirmek, gıda güvenliğine ve iyi beslenmeye ulaşmak ve sürdürülebilir tarımı desteklemek
Çünkü: Günümüzde her akşam 795 milyon insan yatağa aç giriyor. Bu sayıya 2050 yılına kadar 2 milyar insan daha eklenmesi bekleniyor.
- Sağlık ve Kaliteli Yaşam
Amaç: Sağlıklı ve kaliteli yaşamı her yaşta güvence altına almak
Çünkü: Aşılama için yılda harcanan 1 milyar ABD Doları her yıl 1 milyon çocuğun yaşamını kurtarır.
- Nitelikli Eğitim
Amaç: Kapsayıcı ve hakkaniyete dayanan nitelikli eğitimi sağlamak ve herkes için yaşam boyu öğrenim fırsatlarını teşvik etmek
Çünkü: Gelişmekte olan ülkelerde okullaşma oranı yüzde 91ʼe ulaşmış olmasına rağmen, Dünya genelinde 51 milyon çocuk hala okula gidemiyor.
- Toplumsal Cinsiyet Eşitliği
Amaç: Toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamak ve tüm kadınlar ile kız çocuklarını güçlendirmek
Çünkü: Kadınlar hala dünya ortalamasına göre erkeklerden yüzde 24 daha az maaş alıyor
- Temiz Su ve Sanitasyon
Amaç: Herkes için erişilebilir su ve atık su hizmetlerini ve sürdürülebilir su yönetimini güvence altına almak
Çünkü: Su sıkıntısı Dünya nüfusunun yüzde 40ʼını etkiliyor ve artacağı tahmin ediliyor
- Erişilebilir ve Temiz Enerji
Amaç: Herkes için karşılanabilir, güvenilir, sürdürülebilir ve modern enerjiye erişimi sağlamak
Çünkü: Enerji üretimi iklim değişikliğinin ana unsurlarından biri. Sera etkisi yapan gazların yüzde 60ʼı enerji üretiminden kaynaklanıyor
- İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme
Amaç: İstikrarlı, kapsayıcı ve sürdürülebilir ekonomik büyümeyi, tam ve üretken istihdamı ve herkes için insana yakışır işleri desteklemek
Çünkü: İşgücüne katılan genç nüfusa istihdam sağlayabilmek için yer yıl 30 milyon yeni iş yaratılması gerekiyor.
- Sanayi, Yenilikçilik ve Altyapı
Amaç: Dayanıklı altyapılar tesis etmek, kapsayıcı ve sürdürülebilir sanayileşmeyi desteklemek ve yenilikçiliği güçlendirmek
Çünkü: Sanayileşmenin yeni iş imkanları açma üzerindeki çarpan etkisi çok büyük. Üretim alanında gerçekleşen her bir yeni istihdam, diğer alanlarda yüzde 2,2ʼlik istihdam artışına katkı sağlıyor
- Eşitsizliklerin Azaltılması
Amaç: Ülkeler içinde ve arasında eşitsizlikleri azaltmak
Çünkü: Dünya nüfusunun herhangi bir parçasını dışarıda bıraktığımızda, sürdürülebilir kalkınmayı sağlayamayız
- Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar
Amaç: Şehirleri ve insan yerleşimlerini kapsayıcı, güvenli, dayanıklı ve sürdürülebilir kılmak
Çünkü: Önümüzdeki 10 yıl içinde şehirlerin büyümesi yüzde 95 oranında gelişmekte olan ülkelerde gerçekleşecek
- Sorumlu Üretim ve Tüketim
Amaç: Sürdürülebilir üretim ve tüketim kalıplarını sağlamak
Çünkü: Eğer tahmin edildiği gibi dünya nüfusu 2050 yılına kadar 9,6 milyara ulaşacak olursa, bugünkü üretim ve tüketim alışkanlıklarımızı devam ettirmek için üç kat daha büyük bir dünyaya ihtiyacımız olacak.
- İklim Eylemi
Amaç: İklim değişikliği ve etkileri ile mücadele için acilen eyleme geçmek
Çünkü: Önümüzdeki 15 yıl içinde afet risklerini azaltma alanında yapılacak 6 milyar ABD Doları tutarında yatırım ile 360 milyar ABD Doları kaybı önleyebiliriz
- Sudaki Yaşam
Amaç: Sürdürülebilir kalkınma için okyanusları, denizleri ve deniz kaynaklarını korumak ve sürdürülebilir kullanmak
Çünkü: Denizlerin korunması insanların gelirlerinin artmasını ve sağlıklarının iyileşmesini sağlayarak yoksullukla mücadeleye güç katar
- Karasal Yaşam
Amaç: Karasal ekosistemleri korumak, iyileştirmek ve sürdürülebilir kullanımını desteklemek; sürdürülebilir orman yönetimini sağlamak; çölleşme ile mücadele etmek; arazi bozunumunu durdurmak ve tersine çevirmek; biyolojik çeşitlilik kaybını engellemek
Çünkü: Yaklaşık 1,6 milyar insanın geçim kaynağı ormanlar
- Barış, Adalet ve Güçlü Kurumlar
Amaç: Sürdürülebilir kalkınma için barışçıl ve kapsayıcı toplumlar tesis etmek, herkes için adalete erişimi sağlamak ve her düzeyde etkili, hesap verebilir ve kapsayıcı kurumlar oluşturmak
Çünkü: Eşitsizlikleri azaltarak, kapsayıcılığı geliştirerek ve barışçıl toplumları destekleyerek hep birlikte herkes için onurlu bir yaşam için gerekli koşulların iyileştirilmesine katkı yapabiliriz
- Amaçlar için Ortaklıklar
Amaç: Uygulama araçlarını güçlendirmek ve sürdürülebilir kalkınma için küresel ortaklığı canlandırmak
Çünkü: 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemini başarı ile uygulayabilmek için verdiğimiz taahhütleri hızla gerçeğe dönüştürmeliyiz. Bunun için de her seviyede güçlü, kucaklayıcı ve entegre işbirliklerine ihtiyacımız var.
Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ve Çimento Sektörü
Çimento ve beton endüstrisi yapısı ve etki alanı kapsamında değerlendirildiğinde birçok Sürdürülebilir Kalkınma Amacı’na hizmet eder. Örneğin sektör, yapısı gereği iklim değişikliğiyle ilgili olan SKA’ları daha çok odağına alsa da 17 farklı küresel amaca da dokunan çalışmalar yürütür. SKA 13 İklim Krizi örnek verilirse 2018 Çimento Endüstrisi GNR (Getting Numbers Right) verilerine göre 1990 yılından bu yana çimentolu malzemenin tonu başına CO2 emisyonlarını %19,2 oranında azalma sağlanmıştır. Ancak sektör bunun yeterli olmadığının bilincinde ve iklim değişikliğinin etkileri ile mücadele etmek için yol haritası oluşturup takip etmekte kararlıdır. Bu yol haritasının basamaklarını SKA13 İklim Krizinin yanı sıra, SKA6 Temiz Su ve Sanitasyon, SKA7 Erişilebilir ve Temiz Enerji, SKA9 Sanayi, Yenilikçilik ve Altyapı, SKA11 Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar, SKA14 Sudaki Yaşam ve SKA15 Karasal Yaşam gibi birçok SKA destekler.
Örneğin sektör doğası gereği, çimentonun yaygın ve düşük maliyetli bulunabilirliğinin yanı sıra dayanıklılığı ve esnekliği ile, SKA9 Sanayi, Yenilikçilik ve Altyapı başta olmak üzere birçok SKA’ya ulaşılmasında kritik bir maddi kaynak sağlar. Bu, özellikle kentleşme ve altyapı inşası için veya büyük ölçekli yapısal iyileştirmeler için önemlidir.
Çimsa da sektörün bir parçası olarak, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın farklı düzlemlerde iş birliğini daha fazla geliştirmeye, çevrenin korunması ve doğal kaynakların verimli kullanımı hedefine sağlanan katkıyı ivmelemeye, üretilen değeri pekiştirmeye ve son tahlilde paydaş ilişkilerini her yönüyle daha fazla derinleştirmeye katkıda bulunacağına inanarak hareket eder. Doğrudan ve dolaylı olarak katkıda bulunduğu SKA’lar ile değer yaratma amacı taşır.
Eşitlikçi, çeşitliliğe önem veren kapsayıcı kültür yapısı doğrultusundaki çalışma ve uygulamaları ile SKA5 Toplumsal Cinsiyet Eşitliği’ne, yarattığı insana yakışır istihdam koşulları ve oluşturduğu sürdürülebilir ekonomik büyüme ile SKA8 İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme’ye, hem bulunduğu topluma sağladığı sosyal fayda hem de ürettiği sürdürülebilir ürünleri ile SKA11 Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar’a, tüm üretim süreçlerinde kullandığı kaynakların sürdürülebilir yönetiminin ve etkin kullanımını gözeterek SKA12 Sorumlu Üretim ve Tüketim’e, İklim değişikliği ile mücadele kapsamında belirlediği yol haritası ile SKA13 İklim Krizi’ne doğrudan katkı sağlar.
Bunlara ek olarak, çevresel mükemmeliyeti sağlama gayesi ile takip ettiği tüm süreçleri, çalışanlarına ve topluma değer katan sosyal odaklı uygulamaları ve yönetişim tarzı ile diğer SKA’lara da dolaylı olarak destek olmaya devam eder.
Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ve Önemi
2030 yılına kadar takip edilecek, birbiri ile kesişen 17 farklı düzlemi içeren Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları çevresel, sosyal ve ekonomik boyutlarda sürdürülebilir yarınlara ilerlerken rehber niteliğindedir. Bu yalnızca ülkelerin değil toplumun her bireyinin farkında olması ve katkı sağlaması gereken bir süreçtir. Çimento sektörü de doğrudan ve dolaylı olarak etki ettiği SKA’larla beraber bu sürecin önemli aktörlerinden biri olmaya devam edecektir.
Kullanılan Kaynaklar:
