EPD, Enviromental Product Declaration (EPD) olarak bilinmektedir, Çevresel Ürün Beyannamesi olarak da geçer. Küresel iklim değişikliği ve işletmelerin çevresel etkilerinin azaltılması amacı ile sürdürülebilirlik, kalkınma ve tüketici davranışlarımız açısından en önemli konulardan biri haline gelmiştir.
Çevresel ürün Beyanları, ISO 14025’e göre tanımlanan, bir ürünün veya servisin çevre performansını nicel olarak değerlendiren ve beyan eden belgelerdir. Çevresel ürün beyanı Avrupa’ya ihracat için büyük bir önem taşımaktadır. Bu belge ile ürünlerin çevreye olan etkilerinin beyan edilmesi sağlanır. Bu yazımızda inşaat malzemeleri sektöründe çimento için çevresel ürün beyanın nasıl sağlandığı hakkında bilgiler vereceğiz.
EPD Hangi Parametrelere Göre Alınır?
EPD ( Çevresel Ürün Beyannamesi), ürünlerin yaşam döngüsü çevresel etkileri hakkında şeffaf ve karşılaştırılabilir bilgileri ileten, bağımsız olarak doğrulanmış ve tescilli bir belgedir. ‘Yaşam Döngüsü Analizi’ kapsamında ekonomik faaliyetlerin ekolojik ayak izini ve çeşitli emisyon ölçümlerinin sonuçlarını dikkate alır. Çevre performansını; ISO 14040 serisi çerçevesinde belirtilmiş parametreler bazında önceden belirlenmiş kategorilere göre nicel olarak değerlendiren ve beyan eden deklarasyonlardır.
Bu kategoriler;
- Hammadde eldesi,
- Enerji kullanımı ve verimliliği,
- Malzeme ve kimyasal madde içeriği,
- Hava, su ve toprağa verilen emisyonlar,
- Atık oluşumu’dur.
Çevresel Ürün Beyannamesi oluşturulması için ürün Sınıflandırma Grupları (Product Classification Scheme- PCR) esas alınır. Bu süreç aşağıdaki gibi işler:
- Malzemenin ve yaşam döngüsünün tanımlanması,
- Malzemenin sınıflandırılması,
- Hazırlanmasında kullanılan malzemeler ve ürünler,
- İmalat sürecinin açıklanması,
- İşlenmesi,
- Kullanım aşamasına dair bilgiler,
- Yeniden kullanım seçenekleri,
- Yaşam Döngüsü Analizi,
- Sistemin sınır koşulları ve verilerle ilgili dökümanlar,
- Yaşam Döngüsü Analizi sonuçları (Cevresel etki göstergeleri),
- Onay ve tetkikler.
EPD’ler Neye Yarar? Çevresel Ürün Beyannamesi Önemi Nedir?
Avrupa’da yapılarda sürdürebilirlik normunda tanımlanan ve EN 15804 uyumlu EPD belgeleri, Avrupa Yapı ürünleri Yönetmeliği tarafından 2013 yılından itibaren talep edilmeye başlandı. EPD’ler, yapı malzemelerinin üretimindede kaynakların sürdürülebilir kullanımını sağlar ve belgeler. Bu kriterlere uyan ürünler, ‘CE’ harfleri ile işaretlenir.
EPD belgelendirmesinin temeli olan LCA (Life Cycle Analysis) çalışmaları sonucunda yapı ürünlerinin üretimi incelenir. Dahası, tedarik zincirinin çevresel etkileri de incelenir. Çevresel Ürün Beyannamesi belge alım sürecinde tüm üretim süreci mercek altına alınır ve yeni politikalar geliştirme fırsatı elde edilir. Çevresel Ürün Beyannamesi enerji ve kaynak verimliliği konusunda eko-tasarım yaklaşımlarının temelini oluşturur.
Yaşam Döngüsü Analizi Nedir?
Çevresel ürün Beyanı oluşturabilmek adına gerekli en önemli adımlardan bir tanesi yaşam döngüsü analizidir. Yaşam döngüsü analizi ömür boyu çevresel etkiyi değerlendirmek ve bu etkiyi ölçmek amacı ile kullanılan bir araçtır. Life Cycle Analysis (LCA) olarak beyanda yer alır. LCA hammadden, üretim, dağıtım, kullanıma kadar olan uzanan tüm adımları dikkate alarak bilimsel olarak hesaplanır. Yaşam döngüsü değerlendirmesi ürün, proses veya hizmetlerin üretim, kullanım ve bertaraf süreçlerindeki çevresel etkilerini belirleyen bir metodolojidir. ISO 14040 serisini baz alır.
Çimento sektöründe LCA hesaplamasında toplanması gereken veriler şunlardır:
- Hammadde,
- Yarı mamül,
- Karışımlar,
- Enerji Tüketimi,
- Su Tüketimi,
- Emisyonlar (Toz, Nox, CO2, SO2, TOC),
- Atıklar (Sınırlar içerisinde kalan proses atıkları, miktarları, hangi adımlarda oluştukları).
Çevresel ürün beyannameleri, LCA raprolarına dayanır. Yaşam döngüsü analizi (LCA) bir binanın kullanım ömrü etkileri ölçülebilir. Aynı zamanda LCA ile binadaki tek bir malzemenin de etkisi ölçülebilir.
EPD Belgelerinde Hangi Bilgiler Bulunur?
LCA raporları Çevrel Ürün Beyazlarında (EPD) kullanılmalarıyla beraber aslında EPD belgeleri çok daha kapsamlı bilgiler içermektedir. EPD belgelerinde bulunan bilgiler şu şekildedir;
- Ürün Tanımları (kullanımı, binanın fiziksel verileri…)
- Kullanılan temel malzemeler (ham maddeleri, katkı maddeleri, malzemelerin kaynakları v.b.)
- Üretim süreci (İş güvenliği ve işçi sağlığı, çevre koruma v.b.)
- Ürünün İşlenmesi (çevre koruma , iş güvenliği, atıklar v.b.)
- Kullanım bilgileri(malzemenin içeriği, dayanıklılığı v.b.)
- İstisnai koşullar (ateş ve suya maruz kalma v.b.)
- Kullanım sonrası (geri kazanım, bertaraf v.b.)
- Verifikasyon (beyan edilen ürüne göre)
EPD’lerin Giderek Artan Önemi
Türkiye’nin de gündeminde olan LEED, BREEAM ve DGNB gibi yeşil bina sertifikalandırma sistemlerinde EPD belgeli yapı ürünleri ilave puan sağlar. Bina boyutunda EPD belgeleri, kullanım alanına göre karbon ayak izi, enerji ve su tüketimi gibi nicel çevresel göstergeleri belgelenebilir. Yapı ürünleri, üreticileri çevreye olan etkilerini beyan ederek çevreye duyarlılığı bir kurumsal sorumluluk olarak da gösterirler.
Ayrıca Avrupa birliği yönetmeliklerine uyum açısından ve yapı malzemelerinin çevresel performanslarının açıklanması amacıyla önem taşır. EPD belgeleri ve yaşam döngüsü analizleri sürdürülebilir binaların yapılması amacı ile temel bir araç olarak görülür.
Türkiye’de ilk alınan EPD, Çimsa tarafından beyaz çimento için alınmıştır. Benzer şekilde Çimsa tarafından ilk defa kalsiyum alüminat çimento içinde EPD belgesi alarak sektöre öncülük edilmiştir. EPD belgelerimizi incelemek için aşağıdaki linki kullanabilirsiniz.
Kullanılan Kaynaklar:
