Beyaz betonun, gri betondan farklı olmasındaki en temel özellik beyaz renge sahip olmasıdır. Betonun beyazlığı; içerisinde bulunan hammaddelerin rengi ve saflığından gelir. Bu sebeple, beyaz betonda kullanılan hammaddelerin kaynağı, şekli, saflığı ve rengi nihai beyazlık derecesini etkiler. Beyaz beton, beyaz renginden ötürü estetik ve dekoratif avantaj sunmasının yanısıra dayanım ve durabilite özellikleri açısından da oldukça üstün bir performans sergiler. Bu yazımızda, beyaz beton nedir, avantajları, kullanım alanları ve dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir konularına değineceğiz.
Beyaz Beton Nedir?
Beton; agrega, çimento, su ve gerektiğinde bazı katkı maddelerinin birlikte karıştırılmasıyla elde edilen bir yapı malzemesidir. Beyaz betonun ise geleneksel gri betondan en temeldeki farkı beyaz renge sahip olmasıdır. Bu sebeple, beyaz beton; beyaz agrega, beyaz çimento, su ve gerektiğinde rengiyle uyumlu beyaz kimyasal ve mineral katkılardan oluşan bir beton çeşididir. Hammadde özelliklerinde herhangi bir değişim betonun görünüm ve renginde farklılıklara yol açar.
Beyaz Betonu Oluşturan Malzemeler ve Özellikleri
Beyaz betonu oluşturan malzemeler ve özellikleri;
- Beyaz Çimento: Üretimi esnasında kullanılan hammaddeler minör düzeyde metal oksit (özellikle demir oksitler) içermektedir. Bu nedenle, çok saftır ve beyazlığı yüksektir. Ayrıca, saf hammadde kullanımı, ince öğütülmesi ve ileri teknolojilerin kullanılması, beyaz çimentonun diğer kimyasal, minerolojik ve mekanik özelliklerini de iyileştirmektedir. Yüksek kalsiyum silikat içeriği ve yüksek incelik, gerek erken dayanımların gerekse de nihai dayanımların yüksek gerçekleşmesini sağlamaktadır. Beyaz çimentolar genellikle düşük miktarda alkali içerir. Bu bakımdan da beyaz betonların alkali-agrega reaksiyonlarına karşı dirençleri de yüksek olur. Daha detaylı bilgi almak isterseniz Beyaz Çimento Hakkında Her Şey adlı yazımıza göz atabilirsiniz.
- Agrega: Betonun yaklaşık % 75’lik bölümünü agregalar oluşturur. Bu nedenle, agrega özellikleri betonun performansını çok etkiler. Beyaz beton üretiminde beyaz renkte agregalar kullanılır. Beyaz beton üretiminde, renginden ötürü genellikle mermer agregası ve beyaz dolomit tercih edilir.
- Su: Beton özellikleri, üretimde kullanılan karışım ve kür suyunun kalitesinden etkilenir. Bu sebeple, beyaz beton üretiminde içilebilir su, temiz karışım ve kür suyu kullanılmalıdır.
- Kimyasal Katkılar: Beton özelliklerini iyileştirmek için kimyasal katkılar tercih edilebilir. Bu katkıların beyazlığı ise beyaz betonun rengini önemli ölçüde etkiler. Bu sebeple, beyaz ya da saydam renkte kimyasal katkılar kullanılmalıdır.
- Mineral Katkılar: Beyaz betonun performans özelliklerini iyileştirmek için ayrıca beyaz silis dumanı, metakaolen, granüle yüksek fırın cürufu gibi yapay puzolanlar ya da pomza tozu ve perlit tozu gibi doğal beyaz puzolanlar üretimi esnasında kullanılabilir.
- Pigmentler: Beyaz betonun yüksek beyazlığı farklı renk pigmentler kullanılmasına olanak sağlar. Bu sayede, farklı pigmentler kullanılarak doğadaki canlılıkta ve her renkte beton üretilebilir. Renkli beton üretimi sırasında kullanılan pigmentler inorganik kökenli olmalıdır. Ayrıca beton dayanımını olumsuz etkilememesi adına içerisinde kullanılan beyaz çimentonun ağırlığının % 6’sını aşmamalıdır.
Beyaz beton oluşturan bu malzemeler, kontrollü şekilde temin edilip stoklanmalıdır. Dolayısıyla, beyaz beton üretimi esnasında nakliyesinden yerleşmesine kadarki süreçte kullanılan ekipmanların temizliği de nihai rengin beyazlığı için çok önemlidir.
Beyaz Beton Kullanım Alanları Nelerdir?
Beyaz beton; tüm betonarme yapılarda kullanılabilir. Ayrıca, dekoraf, prekast yapı elemanları, duvar panelleri ve restorasyon projelerinde de estetik görünümünden ve yüksek dayanımından kaynaklı sıklıkla tercih edilir. Gelişmiş ülkelerde başta kongre, sanat ve kültür merkezleri olmak üzere; metro ve tren istasyonlarında, iletişim kulelerinde, stadyum ve spor alanlarında, siteler ve konut inşaatlarında, köprü ve üst geçitler ile istinat duvarları gibi betonarme yapılarda da başarıyla kullanılmaktadır.

Beyaz Beton Kullanmanın Avantajları Nelerdir?
Betonun genel anlamda sahip olması gereken özellikler;
- Herhangi bir yaş için hedeflenmiş olan minimum beton dayanımına sahip olmalıdır.
- Yeterince geçirimsiz olmalıdır.
- Hizmet süresi boyunca yeterinde dayanıklı olmalıdır. Bir başka deyişle; donma-çözülmeye, ıslanma-kurumaya, ısınma-soğumaya, aşınmaya, asitlere, sülfatlara ve alkali-agrega reaksiyonu gibi kimyasal reaksiyonlara karşı dayanıklılık gösterebilecek kalitede olmalıdır.
- Yeterli hacim sabitliğine sahip olmalıdır; yani, çatlamalara yol açacak ölçüde büzülme veya genleşme göstermemelidir.
Beyaz beton; geleneksel betonun gösterdiği temel özelliklerin tümüne sahip olmasının yanısıra estetik özelliklere de sahip olması ve görünüş güzelliği sağlaması sebebiyle birçok alanda kullanım avantajı sağlar.
Beyaz Betonda Dikkat Edilmesi Gerekenler
Beyaz betonun gerekli performans özelliklerini göstermesi için, geleneksel gri betonlardan farklı olarak; gerek beton tasarımında, gerek taze betonun karıştırılması, taşınması, yerleştirilmesi, sıkıştırılması, düzeltilmesi aşamasında, gerekse de kalıp, donatı ve döküm şartları bakımından dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Bunlardan başlıcaları;
- İstenilen beyazlık derecesine ulaşmak için; beyaz beton karışımlarında, TS 706’ya uygun özellik ve granülometride beyaz agregalar kullanılmalıdır. Çünkü, beyaz betonun rengini belirleyen en temelde beyaz çimento ve kullanılan ince beyaz agregadır.
- Beyaz beton karışımlarında, kullanılacak beton ve harç katkılarının şeffaf renkte olmalıdır.
- Beton içerisine girecek bütün malzemeler temiz bir şekilde saklanmalıdır.
- Betonarmede kullanılacak donatıların paslı ve kirli olmamasına dikkat edilmelidir.
- Kullanılacak kalıpların temiz olmasına ve çimento pastasının vibrasyon esnasında kirlenmemesi için kalıptan sızmamasına dikkat edilmelidir.
- Brüt beton uygulamalarında yüzeyin boşluksuz ve pürüzsüz olması beklendiğinden, betonun hazırlanması ve yerleştirilmesi doğru bir şekilde yapılmalıdır.
- Beyaz betonun kürlenmesine geleneksel betona kıyasla daha fazla dikkate edilmelidir.
Neden Beyaz Beton Kullanmalısınız?
Beyaz beton uygulamaları gerek rengi gerekse bahsedilen özellikleri ve kullanım avantajları sayesinde günümüz yapı sektöründe her geçen gün daha fazla yaygınlaşmaktadır. Birçok yapı malzemesinin ve yapı elemanlarının üretilmesinde beyaz beyaz beton kullanılır. Merdiven basamakları, kent mobilyaları ve binaları, sanat yapıları, restorasyon çalışmaları, köprü ve üst geçitler gibi uygulamalar bunlardan bazılarıdır. Beyaz betonda dikkat edilmesi gerekenler temelde istenilen performans özelliklerini sağlaması ve yüksek beyazlığından kaynaklıdır. Beyaz beton; estetik ve dekoratif özelliklere sahip olmasının yanısıra yüksek dayanım ve durabilite özellikleri açısından da gösterdiği üstün performansla, betonarme yapılarda sıklıkla tercih edilmektedir. Sonuç olarak; beyaz betonun, modern yerleşim alanlarında birçok uygulama imkanı bulunur..
Kullanılan Kaynaklar:
- White Cement Concrete Handbook, PCA Bookstore.
- Erdoğan, T.Y., Beton, ODTÜ Geliştirme Vakfı Yay. ve İletişim A.Ş., Ankara, 2003.